12 khám phá di sản biển nổi bật.

Phần 1: Các di tích ngập dưới mặt biển
Lời Ban biên tập: Vào những năm 1960, các nhà khảo cổ học bắt đầu sử dụng thiết bị bình khí nén của thợ lặn, việc khai quật các di sản biển đã chuyển tải được những thông điệp phong phú về quá khứ của chúng ta. Gần đây, chúng tôi đã nêu lên một số các dự án đang phát triển hấp dẫn nhất, để đem đến một cái nhìn sâu sắc và thông tin thú vị về những di sản biển. Với hàng nghìn di tích được lựa chọn, chúng ta không có nghi ngờ gì về sự tiêu biểu của chúng, nhưng 12 di sản dưới đây là những phát hiện thú vị nhất và gây bất ngờ nhất trong suốt chiều dài của ngành khảo cổ học biển.


Phần 1: Các di tích ngập dưới mặt biển

Khảo cổ học biển không chỉ nghiên cứu về những con tàu cổ, mà một số cuộc khai quật rất thu hút sự chú ý của mọi người là về các ngôi làng, nghĩa địa cổ và thậm chí là những thành phố còn nguyên vẹn.

Dòng sông Aucilla

Năm 1995, một đội gồm các nhà khảo cổ học đến từ Bảo tàng Florida của Trường Đại học Lịch sử Tự nhiên Florida đã bắt đầu khai quật một vài di tích Paleoindian ngập dưới mặt nước dọc theo dòng sông Aucilla ở miền Tây Bắc Florida. Từ đó, đội này đã khai quật hơn 75 di tích. Nước rất khan hiếm, khí hậu khô như ở hoang mạc của Pleistocene và dòng sông đã từng là trung tâm sự sống của các loài động vật và con người. Các nhà khảo cổ học đã tìm thấy những viên đá lửa và những công cụ đá phiến xilic, những lò sưởi, xương động vật và một vài ngôi mộ của con người, cung cấp những bức ảnh rõ ràng nhất về đời sống xa xưa của nước Mỹ thuở sơ khai. Ba chiếc cọc gỗ chôn thẳng trên mặt đất, gợi cho ta thấy họ đã sống tạm thời trong những cái lán nhỏ hoặc những túp lều. Bằng chứng thuyết phục về đời sống con người được ẩn giấu trong tầng địa chất, những gì còn sót lại của hệ động vật được bảo vệ trong lòng sông sau các trận lũ lụt, cho phép các nhà sinh học hiểu biết về sự tiến hóa của các loài trong suốt thời kỳ thay đổi khí hậu khắc nghiệt ở vào giai đoạn cuối của kỷ Pleistocene.






Nhà khảo cổ học Latvis Simpson tìm được một ngà voi ở dòng sông Aucilla, Florida



Hồ Windover

Xa hơn về phía Nam, gần với Titusville, Florida, một di tích thời kỳ cổ xưa đã được tìm thấy, trong khi bắt đầu khai quật một con đường băng qua hồ Windover, một người thợ máy phát hiện thấy một vài mảnh xương. Người công nhân đã tình cờ phát hiện ra một nghĩa địa bao gồm hơn 167 người, với các xác chết có niên đại từ 6.900 đến 8.100 năm được bảo vệ bởi bãi than bùn. Các nhà khảo cổ học đến từ Đại học Florida thấy rằng, rất nhiều người đã quấn trong tấm vải được tạo từ sợi thực vật. Tấm vải mềm dẻo lâu đời nhất đã từng được được tìm thấy ở New World. Những kiểu dệt phức tạp cho thấy họ đã dệt bằng khung cửi, gợi cho ta thấy con người ở giai đoạn này đã định cư hơn so với trước đây chúng ta phỏng đoán. Những hiện vật được khắc, chạm như: gỗ, xương và gạc hươu, nai cũng được tìm thấy ở trong những ngôi mộ, cùng với hàng loạt các vỏ não từ 91 đầu lâu.

Hồ Windover ở Florida ẩn chứa những hiện vật từ thời đại cổ xưa



Atlit-Yam

Có niên đại khoảng 6.900 năm trước Công nguyên, Atlit-Yam là một khu định cư thời sơ kỳ đá mới, trải rộng khoảng hơn 15 mẫu Anh (1 mẫu Anh = 0.4 ha) dưới đáy biển bao gồm cả bờ biển Israel, khoảng 6 dặm miền Nam Haifa. Khai quật ở độ sâu từ 26 đến 40 feet, các nhà khảo cổ học dưới sự chỉ đạo của Hội đồng Cổ vật Israel đã tìm thấy phần còn lại của những ngôi nhà hình chữ nhật và một vài cái hố, có khả năng là những cái giếng. Một bức tường dày chạy song song với lòng một con sông cổ, có thể là 1 con đê, chứng minh cho sự gia tăng kiểm soát và sự khai thác hệ thống nước ở thời kỳ đá mới. Một phần của 7 cột đá đứng thẳng được tìm thấy ở xung quanh những gì thường được cho là một con suối nước ngọt cũng cho thấy sự thờ cúng nguồn nước của cư dân. Có thể, điều quan trọng nhất, Atlit-Yam là vị trí mai táng, với 15 bộ xương nguyên vẹn. Hầu hết những phần còn lại được tìm thấy hoặc ở trong hoặc ở gần chỗ ngụ cư, nơi chứng minh rằng con người tiến hành thực tế những nghi thức thờ cúng ông bà tổ tiên. Bằng chứng về tôn giáo sơ khai, sự thuần hóa súc vật và nghề đánh cá đã làm cho Atlit-Yam là di tích chìa khóa trong việc giải đáp những thông điệp của thời kỳ đá mới hướng tới những hệ thống phức tạp hơn của sự sống.


Một góc nhìn từ trên không về bờ biển Israel, nơi ngôi làng thời kỳ đá mới đã phát triển thịnh vượng hơn 8.000 năm trước đây

Cảng Royal (Cảng Hoàng gia)
Cảng Royal, Jamaica, là một di tích quan trọng nhất cho chúng ta hiểu thêm về đồ án, kiến trúc của thành phố, và đời sống hàng ngày của thuộc địa Caribe thế kỷ 17. Bị Tây Ban Nha chiếm giữ vào năm 1655, cảng Royal trở thành trung tâm rộng nhất và thịnh vượng nhất của người Anh. Nó là trung tâm buôn bán nô lệ, đường và những nguyên vật liệu thô. Vùng này trở thành trung tâm của các cuộc khai quật dưới sự điều hành của Viện Khảo cổ học Hàng hải, Đại học A&M Texas và Ủy ban Di sản Jamaica từ năm 1981 đến 1990. Các cuộc khai quật ở cảng Royal đã cung cấp một cái nhìn toàn cảnh về kiểu dáng kiến trúc, nghề thủ công và những hoạt động của đời sống hàng ngày ở một thuộc địa thế kỷ 17.


Nhà khảo cổ học Peggy Leshikar khám phá và kiểm tra khung gỗ của một phần cầu thang đặt trên sàn gạch của tòa nhà ở cảng Royal được chia nhỏ ra thành quán rượu, quán trọ, cửa hàng ống điếu và cửa hàng của những người thợ giày
Lucy Lydon

Minh Hiếu dịch

Những cuộc khám phá thú vị nhất đã từng được tiến hành ở Địa Trung Hải là hai con tàu, cung cấp cho các nhà khảo cổ học một bức tranh hoàn chỉnh về cách chèo lái của những thủy thủ trong suốt thời kỳ đồ đồng.

Mũi Gelidonya

Cuộc khai quật con tàu hàng hóa hậu kỳ đồ đồng ở miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ, mũi Gelidonya vào năm 1960 là cuộc tìm kiếm dưới biển đầu tiên có tính chất khoa học của thế giới. Dưới sự dẫn dắt của nhà khảo cổ học biển George Bass, một đội bao gồm các thợ lặn trẻ đã phát hiện ra một tàu hàng hóa rất phong phú, bao gồm chủ yếu là đồng đỏ, những thỏi thiếc, cũng như những tài sản cá nhân của toàn bộ thủy thủ trên tàu, cho thấy họ đến từ Ai Cập, Cyprus và Syria. Dựa trên bằng chứng so sánh với nghệ thuật Ai Cập, các cuộc khai quật cảng ở Syria và những hiện vật trên con tàu, các nhà khảo cổ học kết luận con tàu thuộc về giai đoạn sớm Phê-ni-xi (Phoenician). Vào thời gian khai quật, các học giả cho rằng Mycenean đã thống trị nền thương mại hàng hải hậu kỳ đồ đồng, và những người xứ Phê-ni-xi đã không sinh sống trên biển cho đến thời kỳ đồ sắt. Xác tàu ở mũi Gelidonya đã tác động mạnh mẽ tới các nhà khảo cổ học trong việc tái quan tâm đến lịch sử và thương mại hàng hải của Địa Trung Hải hậu kỳ đồ đồng.

Nhà khảo cổ học George Bass (bên trái) và Peter Throckmorton kiểm tra những mảnh vỏ tàu bằng gỗ từ con tàu cổ ở mũi Gelidonya




Uluburun

Khoảng 40 dặm về phía Tây so với mũi Gelidonya, một phát hiện gây ngạc nhiên hơn: xác của một con tàu hàng hóa ở Uluburun, nơi cung cấp bộ sưu tập phong phú nhất và rộng lớn nhất về những hiện vật hậu kỳ đồ đồng đã được tìm thấy ở Địa Trung Hải. Hàng hóa của con tàu bao gồm những khúc gỗ mun, răng nanh của những con hà mã, hàng nghìn hổ phách và những chuỗi hạt thạch anh, thủy tinh màu hoa oải hương (màu xanh nhạt hơi pha đỏ), đồ đồng chạm khắc và tượng chúa thần bằng vàng, có thể chúng đến từ Cyprus. Nhà khảo cổ học Cemal Pulak và Viện Khảo cổ học Hàng hải khai quật xác tàu vào những năm 1984 – 1994, cung cấp những ví dụ sớm nhất về một vài loại hình của các hiện vật, gồm những bảng viết bằng gỗ, cùng với đó là những bản lề bằng ngà và đục lõm vào để đánh bóng bề mặt viết.


Nhà khảo cổ học Murat đang khai quật những thỏi đồng đỏ “oxhide”ở di tích Uluburun
Lucy Lydon
Minh Hiếu dịch
archaeology.org

Các con tàu từ các di tích đối diện nhau trên toàn cầu đã cho các học giả những kiến thức chưa từng có về kỹ thuật di chuyển lực lượng của hải quân tham chiến trong suốt một giai đoạn.

Roskilde

Vào cuối thế kỷ 11, những cuộc tấn công bằng hải quân từ quân xâm lược Na-uy, Đan Mạch để củng cố thủ đô Roskilde. Họ đã đánh chìm 5 trong số rất nhiều con tàu ở vùng vịnh Roskilde, khoảng 12 dặm về phía Bắc thành phố gần với thị trấn Skuldelev để phong tỏa dưới nước. Rải rác những hiện vật do ngư dân và thợ lặn từ thế kỷ 17 tìm được, nhưng vào năm 1962, di tích bị cạn kiệt và được các nhà khảo cổ học, Bảo tàng Đan Mạch khai quật, với cái tên: những con tàu Skuldelev. Hai trong số đó là con tàu thương mại được làm bằng gỗ thông và sồi, sức chứa từ 5 đến 8 người và chuyên chở hàng hóa như lông thú, gỗ xây dựng, nô lệ và cá. Tất cả 5 con tàu này hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Tàu Scandinavi ở Roskilde

Skuldelev II, đóng ở Ireland năm 1042, bị đánh đắm ở vùng vịnh Roskilde những năm 1070, có thể đã chuyên chở rất nhiều trẻ em của England's King Harold khi chúng tới Đan Mạch sau quân xâm lược Na Uy



Hạm đội Kubilai Khan

Sau những thất bại hai năm trước đó, năm 1281, Kubilai Khan đã gửi một hạm đội 4.400 con tàu chuyên chở hơn 100.000 quân, lũ lượt kéo đến nô dịch Nhật Bản. Đối mặt với quân xâm lược, Hoàng đế Nhật Bản đã cầu nguyện chúa trời phù hộ. Các cuộc khai quật được tiến hành bởi nhà khảo cổ học Torao Mozai vào những năm 1980 và các cuộc đào bới cùng lúc của Kenzo Hayashida tiến hành ở đảo Takashima thuộc vịnh Imari đã khai quật nhiều hiện vật còn sót lại từ 1 con tàu, cho phép các nhà khảo cổ học bắt đầu tìm hiểu thực tế từ những huyền thoại. Những hiện vật khó tin đã được tìm thấy, bao gồm mũ bảo hiểm, đầu mũi tên, gốm sứ, bom tetsuhau, mỏ neo, những thanh gươm sắt, áo giáp da đỏ, những hiện vật của con người bao gồm một sọ và những khung xương chậu. Một trong những cuộc tìm kiếm sớm nhất, được những ngư dân địa phương khám phá, là một con dấu đồng của viên chỉ huy, được khắc ở Trung Quốc và Mông Cổ, khẳng định thực tế đến từ hạm đội của Kubilai Khan.

Một tàu chiến của hạm đội huyền thoại Kubilai Khan chuyên chở những quả bom gốm vẫn là một lời bỏ ngỏ cho đến khi các nhà khảo cổ học khám phá

Lucy Lydon
Minh Hiếu dịch
archaeology.org

MaryRose

Năm 1967, thợ lặn Alexander McKee, với sự giúp đỡ của kỹ sư điện MIT Harold E. Edgerton, người đã phát triển hệ thống định vị dưới nước bằng âm, khám phá ra những gì mà ông ấy cho là những mảnh vụn con tàu đô đốc của Henry VIII - Mary Rose ở Solent Channel về phía Tây Nam bờ biển Anh. Sau nhiều năm khai quật, dưới sự điều hành trực tiếp của nhà khảo cổ học Margaret Rule, các tầng địa chất của bùn và đất sét bảo vệ mạn phải con tàu và một kho báu những hiện vật đã minh chứng rõ ràng rằng con tàu này giống như Mary Rose. Kiểm kê con tàu có hơn 2000 hiện vật, bao gồm quần áo, thực phẩm và những đồ dùng cá nhân như dao, bút lông ngỗng và sách cung cấp cho chúng ta những hiểu biết về tầng lớp dưới của xã hội Tudor.

Anthony Roll miêu tả về Mary Rose năm 1546, một bản minh họa về hạm đội Henry VIII

Vasa
Xây dựng dưới triều vua Thụy Điển Gustavus Adolphus năm 1626. Thật đáng tiếc, cấu trúc con tàu đã bị phá hủy. Thật may cho các nhà khảo cổ học, thiên nhiên đã bảo vệ sự đắm chìm của nó trong điều kiện hầu như mới, không bị hư hỏng với 4 boong tàu, hàng nghìn hiện vật và trên 700 bức tượng điêu khắc có trang trí. Vasa được tìm thấy vào năm 1961 sau khi được Anders Franzen - nhà khảo cổ học hàng hải không chuyên khai quật 5 năm trước đó.

Phục hồi tàu chiến Vasa thế kỷ 17 của Thụy Điển, đã bị đánh chìm ở Stockholm năm 1628

Lucy Lydon
Minh Hiếu dịch
archaeology.org

Hai tàu chiến nổi bật nhất thế kỷ 19 đã bị đắm ở biển trong suốt Nội chiến Mỹ.


USS Monitor

Cuối mùa hè năm 1861, Hải quân Hoa Kỳ nhận được những bản báo cáo về việc sắp hoàn thành của Liên minh tàu chiến bọc sắt CSS Virginia. Liên minh này bắt đầu chấp nhận những thiết kế cho xây dựng các con tàu bọc sắt, kỹ sư John Ericssion đã chiến thắng trong cuộc thi thiết kế này. Tháng 12 năm 1862, bị đắm trong một trận bão, nhưng Monitor vẫn nằm yên ở bờ biển Bắc California. Nó trở thành Khu bảo tồn hàng hải quốc gia đầu tiên năm 1986. Một vài đoạn của con tàu đã được tìm ra và có thể tham quan tại Bảo tàng thủy thủ ở Newport News, Virginia.

Những con tàu bọc sắt USS Monitor và CSS Virginia đã va chạm nhau trong trận đánh ở Hampton Roads tháng 3 năm 1862. Tháp pháo xoay nòng của Monitor cũng đã được tìm thấy

H.L. Hunley

Cùng thời gian như các con tàu bọc sắt đã bị đánh cắp sản xuất, Liên minh cũng đang phát triển một con tàu quân sự dưới biển: tàu ngầm. Hạ thủy năm 1863, H.L.Hunley là cực điểm trong nhiều năm của những thiết kế tàu ngầm không thành công với các kỹ sư hàng hải Horace L.Hunley, James Mc Clintock và Baxter Watson. Hunley trở thành tàu ngầm đầu tiên tấn công thành công một tàu chiến xâm lược, đánh chìm USS Housatonic vào tháng 2 – 1864 với một ngư lôi điện. Tuy nhiên, con tàu đã không bao giờ quay về cảng, sự biến mất bí ẩn của nó vẫn chưa có lời giải cho đến khi nó được phát hiện vào tháng 8- 2000. Nằm yên trong đống bùn, tàu ngầm và những hiện vật của nó vẫn được bảo vệ tốt, cho phép các nhà khảo cổ học kết luận rằng con tàu đã bị chìm khi thủy thủ mất trạng thái tỉnh táo vì thiếu oxi.


Những phần còn lại của Liên minh tàu ngầm H.L.Hunley

Lucy Lydon
Minh Hiếu dịch
archaeology.org

Hay quá!
Mấy lần s định post mà lười chèn hình quá!
Hoan hô bạn Như đã post lên nhé!
Đây là những tài liệu ít ỏi và quý giá nói về Khảo cổ học dưới nước ở Việt Nam.
Thật đáng đồng tiền bát gạo....